Koncentracja jest to zjawisko polegające na skupieniu uwagi, skierowaniu jej na określoną myśl, przedmiot, zagadnienie, wydarzenie, sytuację czy zjawisko i utrzymywaniu w czasie.
Zdolność do koncentrowania się naturalnie wzrasta wraz z wiekiem. Mózg dziecka intensywnie się rozwija i w wieku od 3 do 6 lat dziecko jest już w stanie koncentrować swoją uwagę na zabawie przez niemal godzinę.
Niektóre rodzaje powolnej muzyki wywołują krótkotrwały efekt poprawy skupienia, tzw. efekt Mozarta (Efekt Mozarta to nowa odsłona starej jak świat koncepcji, że muzyka działa na umysł i ciało).
Gra na instrumentach wpływa na koncentrację uwagi i zdyscyplinowanie, jest też doskonałym środkiem rozwijania sprawności manualnych dziecka.
Ważne jest aby naukę gry rozpocząć od:
- grzechotki lub kołatki (ruch ręki przypomina klaskanie)
- następne będą instrumenty perkusyjne uderzane palcami prawej dłoni (bębenek, tamburyn)
- po nich instrumenty o stosunkowo dużej powierzchni uderzanej pałeczką (bębenek, pojedynczy talerz)
- dalej trójkąt i talerze podwójne
- wreszcie instrumenty wymagające umiejętności trafienia pałeczką w określone płytki a więc dzwonki.
Ćwiczenia słuchowe, które poprawiają koncentrację to m.in.
- określanie słuchowe kierunku dźwięku zagranego na jednym z dwóch bębenków umieszczonych w różnych kątach sali,
- określenie odległości dźwięku (bliżej, dalej); dzieci odwrócone plecami, skupione w kącie sali,– dwoje dzieci ustawionych w różnej odległości od grupy na znak nauczycielki upuszczają kolejno na podłogę jednakowe woreczki, piłki, klocki itp.
- podawanie liczby dźwięków wydobywanych na wybranym instrumencie lub uzyskanych w inny sposób (w starszych grupach do 10 dźwięków),
- określenie gęstości dźwięków pochodzących z takich samych instrumentów o różnej liczbie (np. z 1 lub 2 trójkątów).
Dzieci słuchają muzykę poprzez :
- muzykę żywą – piosenki i miniatury instrumentalne w wykonaniu nauczycielki lub artystów na koncertach przedszkolnych,
- muzykę mechaniczną (płyty, nagrania taśmowe, umuzykalniające audycje radiowe i telewizyjne).
W młodszych grupach należy wprowadzać wyłącznie muzykę żywą, umożliwiającą bezpośredni kontakt z wykonawcą i instrumentem.
Koncentrację poprawiają zabawy ruchowe połączone z inną czynnością np. ze śpiewem lub z użyciem jakiegoś instrumentu.
Przykładowe zabawy ruchowe ze śpiewem:
- zabawy ilustracyjne i inscenizowane – przedstawienie treści piosenki prostymi elementami ruchu z podziałem na role
- zabawy rytmiczne – odtwarzanie rytmu śpiewanej piosenki za pomocą prostych elementów ruchu, podskoków, klaskania, tupania, skłonów
- zabawy taneczne – stosowanie kroków tanecznych z jednoczesnym śpiewaniem.
Dobrym rozwiązaniem są zabawy uwrażliwiające na różne elementy muzyki - zakładają reakcję ruchową dzieci na elementy muzyki występujące w akompaniamencie – reakcja na:
- tempo i jego zmiany
- czas wybrzmiewania dźwięków i trwanie pauz
- wysokość dźwięków.
Reakcje dzieci powinny być natychmiastowe
Muzyka towarzyszy oczywiście w tańcu. Dzieci bardzo lubią tańczyć, jest to forma ruchu atrakcyjna i wymagająca wyrobienia takich dyspozycji jak pamięć, orientacja, wrażliwość słuchowa, uwaga, a także opanowania podstawowych kroków tanecznych - wszystko to wpływa na poprawę koncentracji.
Program umuzykalnienia w przedszkolu przewiduje naukę łatwych tańców regionalnych, narodowych i z innych krajów. Na prostym materiale śpiewanej piosenki dziecko jest w stanie zaobserwować: rytm, metrum, tempo, dynamikę, budowę – części i powtórzenia, nastrój – wszystko to, co w przyszłości będzie podstawą świadomej percepcji utworu muzycznego. Teksty piosenek wzbogacają doświadczenie, rozwijają słownictwo dziecka kształtują uczucia oraz poszerzają wiadomości o świecie.
Ważną zasadą w realizacji programu umuzykalnienia jest stopniowanie trudności.