Najbardziej lubianą przez dzieci formą aktywności są zabawy ruchowe ze śpiewem. Dziecko w czasie zabawy, w której może posługiwać się naturalną formą ruchu odczuwa wielką przyjemność: spontanicznie wyraża się ciałem, krzyczy, cieszy się, czasami opowiada o swoich przeżyciach.
Dzieci chcą się bawić zawsze i wszędzie, gdyż nierozłącznym czynnikiem każdej zabawy jest swobodny ruch i odczuwanie przyjemności. Potrzeba ruchu jest naturalna i warunkuje prawidłowy rozwój psychofizyczny. Koordynacja ruchowa jest wskazana dla małych dzieci, które przygotowują się do nauki czytania i pisania.
Wielu pedagogów absorbuje się tematyką wychowania muzycznego, której ważne miejsce zajmuje zabawa oraz ruch. Ćwiczenia ruchowe kierują do ukształtowania nawyków ruchowych oraz do zwiększania woli działania pod wpływem muzyki. Do najbardziej uniwersalnych zabaw dla dzieci należą: ćwiczenia gimnastyczne przy muzyce, zabawy umuzykalniające, zabawy rytmiczne, zabawy z piosenką i zabawy taneczne.
Ruch przy muzyce powiązany jest z innymi formami wychowania muzycznego. Możemy zatem doskonale łączyć zabawy ruchowe ze śpiewem, gdyż na wyobraźnię dziecka działa nie tylko muzyka, ale i słowa. Rozróżniamy zatem:
- zabawy ilustracyjne - opierające się na pokazaniu prostymi ruchami treści piosenki dowolnym ruchem naśladowczym. Głównym celem tej zabawy jest rozbawienie dzieci oraz włączenie do aktywnego uczestnictwa w zabawie. Zabawy tego typu zmuszają do myślenia i kontrolowania swoich ruchów, a także rozwijają kulturę ruchu i zachowania.
- zabawy inscenizowane - są najczęściej wysnute z treści piosenki. Aby wytworzyć odpowiedni nastrój, zabawę można poprzedzić opowiedzeniem jej treści. W zabawie tej występują ruchy naśladowcze, ilustrujące postacie lub czynności. Możliwe jest też podzielenie dzieci na role. Nauczyciel w tym czasie powinien ograniczyć swoją rolę do czynności organizacyjnych. Przez aktywne uczestniczenie dzieci w zabawie mogą odczuć satysfakcję z tego, że stają się „aktorami”
- zabawy rytmiczne – tzw. pląsy. polegają na dokładnym odtworzeniu rytmu piosenki przy pomocy ruchu tj. podskoków, tupania, klaskania. Wybieramy piosenkę o prostym i łatwym do zapamiętania rytmie oraz prostych elementach ruchu, wtedy dzieci chętnie uczestniczą w tej zabawie, gdyż wprowadza ona miły nastrój, pomaga poznać świat i rozwija wyobraźnię twórczą. Przed rozpoczęciem pląsów prowadzący powinien zapoznać dzieci z tekstem piosenki, nadając mu formę opowiadania.
- zabawy taneczne - wykorzystujących układy ruchowe oparte na znanych dzieciom krokach tanecznych czy prostych tańcach ludowych. Kroki, figury, układy powinny być dobierane odpowiednio do wieku i możliwości dzieci. Ćwiczenia trudniejszych kroków, przeplatane są łatwiejszymi. Konieczność zapamiętania poszczególnych zmian następujących w zabawie zmusza dziecko do uwagi, szybkiej orientacji i decyzji. Zabawy taneczne rozwijają harmonię i estetykę ruchów.
Znany jest także podział zabaw i ćwiczeń ruchowych przy akompaniamencie instrumentalnym (np. fortepianowym) ze względu na sferę ich oddziaływań:
- zabawy z zakresu techniki ruchu
a. zabawy porządkowe stosowane w pracy z dziećmi to: ustawienie w rzędzie tworzenie par odnalezienie swego miejsca w rzędzie lub kole rozdawanie i zbieranie rekwizytów;
b. zabawy orientujące w przestrzeni zabawy mające na celu nauczenie rozplanowania ruchu w przestrzenie: zmiana kierunku ruchu, odnajdywanie swojej pary z ruchu w rozsypce;
c. naprężające i rozluźniające łączą wykonywanie ruchu z wyobrażoną czynnością wymagającą dużego wysiłku fizycznego. Po pracy następuje odpoczynek polegający na rozluźnieniu mięśni. Przykładem takiej zabawy jest: podnoszenie i odkładanie ogromnego ciężaru, wzmacniające różne grupy mięśni
d. Zabawy uwrażliwiające na różne elementy muzyki są reakcja ruchową dziecka na zmianę charakteru akompaniamentu realizowanego przez nauczyciela w zakresie: zmiany tempa, czasu wybrzmiewania dźwięków i trwania pauz, rytmu, dynamiki i jej zmian, metrum, wysokości i barwy dźwięku, artykulacji, budowy formalnej.
- Opowieści ruchowe to zabawy wysnute z treści piosenek, bajek lub wierszy. Odpowiedni nastrój wytworzony przez nauczycielkę będzie sprzyjał wyzwalaniu się inwencji twórczej dziecka
- Taniec to jedna z form ekspresji ruchowej. Forma ta uwidacznia rozwijanie świadomości części swojego ciała, orientacji w przestrzeni, przyczynia się do „rozwoju funkcji prawej półkuli mózgowej odpowiedzialnej za myślenie holistyczne, intuicyjne, czynności artystyczne i manualne oraz wyobrażenia.”
Ruch jest niezastąpionym elementem wychowania muzycznego dzieci. W połączeniu z innym formami umożliwia akcelerację rozwoju procesów poznawczych: spostrzegania, myślenia, wyobraźni, koncentracji uwagi, pamięci oraz orientacji dziecka w otoczeniu.